Araştırma Makalesi | Açık Erişim
UFÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi 2025, Clt. 1(2) 32-48
Mersin Olgunlaşma Enstitüsünde Yer Alan Ürünlerde Eli Belinde Motifinin Gelenekten Geleceğe Yolculuğu
ss. 32 - 48 | DOI: https://doi.org/10.29329/ufusobed.2025.1337.3
Yayın Tarihi: Temmuz 13, 2025 | Görüntüleme Sayısı: 13/9 | İndirilme Sayısı: 29/15
Özet
Anadolu Türk el dokumacılığında birçok motif ve kompozisyon yer alır ve bu motifler, sadece görsel değil aynı zamanda anlam ve mesaj açısından da önem taşır. Mitoloji, efsaneler ve fantastik unsurlar, motiflerin oluşumunda büyük bir rol oynamıştır. İnsanlar, geçmişten günümüze kadar çeşitli inançlara bağlı olarak kendilerini ifade etme ve gelecek nesillere anlatma ihtiyacı hissetmiştir. Eli belinde motifi, Anadolu Türk insanının geçmişteki ana tanrıça inancıyla ilişkilendirilebilir. Özellikle kilim motiflerinde, "Kalça Üzerinde Eller" motifi, Selçuklulardan itibaren Anadolu Türk kilim ve düz dokumalarında sıkça kullanılmıştır. Bu motif, elleri kalçalarında olan bir insan figürüyle tasvir edilmiştir. Bunun temel nedeni, kadını erkekten ayıran en önemli özellik olan doğurganlığın, ana tanrıça kavramıyla bağdaştırılmasıdır. Bu makalede, ele alınan konuyla ilgili olarak Mersin Olgunlaşma Enstitüsü'nde yapılan çalışmalar incelenmiştir. Söz konusu çalışmalar, seramik, çini, nakış ve resim sanatı kullanılarak oluşturulan dekoratif tasarımlar üzerinden detaylandırılmıştır. Araştırma sürecinde, atölye gözlemleri, görsel dokümantas yon, literatür taraması ve çalışanlarla yapılan sözlü görüşme ler gibi yöntemler kullanılmıştır. Çalışmalardan elde edilen veriler, motiflerin geleneksel el sanatları ile modern estetik anlayışın harmanlanmasıyla nasıl özgün ve etkileyici eserler ortaya koyduğunu göstermektedir. Ayrıca, bu tasarımların yaşam alanlarına dâhil edilmesiyle kültürel mirasın hafızalar da korunması hedeflenmiştir.
Anahtar kelimeler: eli belinde, Türk motifleri, geleneksel el sanatları, mersin olgunlaşma enstitüsü, kültürel miras
APA 7th edition
Mutis, Z.C.-.F.K.-.Z. (2025). Mersin Olgunlaşma Enstitüsünde Yer Alan Ürünlerde Eli Belinde Motifinin Gelenekten Geleceğe Yolculuğu. UFÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 1(2), 32-48. https://doi.org/10.29329/ufusobed.2025.1337.3
Harvard
Mutis, Z. (2025). Mersin Olgunlaşma Enstitüsünde Yer Alan Ürünlerde Eli Belinde Motifinin Gelenekten Geleceğe Yolculuğu. UFÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 1(2), pp. 32-48.
Chicago 16th edition
Mutis, Zekiye Coban - Fatma Kinaci - Zeki (2025). "Mersin Olgunlaşma Enstitüsünde Yer Alan Ürünlerde Eli Belinde Motifinin Gelenekten Geleceğe Yolculuğu". UFÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi 1 (2):32-48. https://doi.org/10.29329/ufusobed.2025.1337.3
Akın, M. (2011). Kız teknik eğitim-öğretiminde bir örnek Ankara Olgunlaşma Enstitüsü (1958-2002). Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara.
Altunok, H. ve Eser, Z.Z.(2023) “Kültürel Mazide Kadın Sembolü Eli belinde Motif”, İdarecinin Ses Dergisi, 212. http://www.tid.web.tr/kurumlar/tid.web.tr/isd/212/haticealtunok.pdf.
Arslan Kalay, H.(2017) Anadolu'da ana tanrıça kültü ve Anadolu kilimlerine yansımaları. Göçebe Yaşamı, Kültür Ve Uluslararası Geleneksel Türk Sanatları Sempozyumu Bildirileri,192-200. Kırıkkale Üniversitesi Yayınları. https://www.academia.edu/40860441/Anadoluda_Ana_Tanr%C4%B1%C3%A7a_K%C3%BClt%C3%BC_ve_Anadolu_Kilimlerine_Yans%C4%B1malar%C4%B1ndan_%C3%96rnekler
Deniz, B.(2010) Anadolu Türk Kilimlerinde Ve Düz Dokuma Hasırlarda Bazı Motiflerin Gösterimi, Akdeniz Sanat, C. 3,51-74. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akdenizsanat/issue/27652/291410.
Erhat A.(2020). Mitoloji Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitapevi.
Eyice, S.(1994) Türk Sanatı, İstanbul: İletişim Yayınları.
Güven, N.(2015) Türk Ebru Sanatında Çağdaş Bir Tasarım Öğesi Olarak Eli belinde Motifi. Sanatta Yeterlik Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
Karataş, M.(2018).“Türk Dünyasının Ortak Dili Yanışlar (Nakışlar)”, Yeni Türkiye, 216-228. https://www.academia.edu/37246576/T%C3%BCrk_D%C3%BCnyas%C4%B1n%C4%B1n_Ortak_Dili_Yan%C4%B1%C5%9Flar_Nak%C4%B1%C5%9Flar.
Mine Erbek , “Çatalhöyük'ten Günümüze Anadolu Motifleri”, Kültür Bakanlığı Yayınları, 2002,s. 20,23,24,25,26.
Oran, Damla F.(2021) “Anne Arketıpı Ve Kalça Üzerinde Eller Motifi Anne Arketipi Ve Eli belinde Motifi”, Zfwt, S.13, 1-21. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mahder/issue/54841/695206.
Yıldırım, E.(2021) “Geleneksel Motiflerin Sanat Eserlerinde Kullanımına Dair Görsel Bir Okuma: Henri Matisse”, International Socıal Scıences Studıes Journal, S.7.
