Araştırma Makalesi | Açık Erişim
UFÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi 2025, Clt. 1(2) 1-18
Maddi Kültür Bağlamında Geleneksel Türk Çocuk Oyunlarının Mekânsal Boyutları
ss. 1 - 18 | DOI: https://doi.org/10.29329/ufusobed.2025.1337.1
Yayın Tarihi: Temmuz 13, 2025 | Görüntüleme Sayısı: 29/22 | İndirilme Sayısı: 70/26
Özet
Çocuk oyunları yalnızca boş zaman etkinliği olmanın ötesinde bireysel gelişim süreçlerinin desteklenmesinde ve kültürel değerlerin kuşaklar arası aktarımında işlevsel bir unsur olarak öne çıkmaktadır. Oyun süreçlerinde kullanılan materyallerin kültürel öğelerle kurduğu ilişki bu alandaki araştırmalara anlamlı bir zemin sunmaktadır. Oyunların çevresel unsurlarla etkileşimi ve doğayla kurduğu bağ hem oyunun biçimlenişinde hem de kültürel mirasın aktarımında belirleyici olmaktadır. Ancak bu etkileşimi araştırma sürecinde, özellikle sahadan veri toplama, oyunların yerel bağlam içindeki çeşitliliğini analiz etme ve doğayla etkileşimi sistematik biçimde değerlendirme gibi çeşitli zorluklar ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda çocuk oyunları, yalnızca bireysel gelişimi destekleyen bir etkinlik olarak değil; aynı zamanda kültürel sürekliliği taşıyan, toplumsal belleği besleyen ve geleneksel yaşam pratiklerini yansıtan önemli bir alan olarak değerlendirilmektedir. Bu makale, oyunların oynandığı fiziksel ortamlar üzerinden, maddi kültür ile kültürel bellek arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Çalışmada, yeryüzü şekillerinin, bitkilerin ve hayvanların oyunlardaki rolü ve kültürel anlamları vurgulanmıştır. Bu unsurların oyunlara kattığı anlam, geçmişle bugün arasında kurulan bağların anlaşılmasını kolaylaştırmaktadır. Bu çerçevede, çocukların oyun aracılığıyla nasıl bir kültürel aktarım sürecine katıldıkları da değerlendirilmiştir. Sonuç olarak oyunların oynandığı fiziksel ortamlar incelenmiş ve bu ortamlardan yola çıkılarak çocuk oyunları ile maddi kültür arasındaki ilişki ortaya konulmuştur. Böylece konunun hem bireysel hem toplumsal boyutu gözler önüne serilmiştir. Çocukların oyun aracılığıyla nasıl bir kültürel aktarım sürecine katıldıkları da değerlendirilmiştir. Sonuç olarak oyunların oynandığı fiziksel ortamlar incelenmiş ve bu ortamlardan yola çıkılarak çocuk oyunları ile maddi kültür arasındaki ilişki ortaya konulmuştur.
Anahtar kelimeler: geleneksel çocuk oyunları, maddi kültür, mekânsal boyutlar, doğal çevre, kültürel süreklilik
APA 7th edition
Ozdemir, O. (2025). Maddi Kültür Bağlamında Geleneksel Türk Çocuk Oyunlarının Mekânsal Boyutları. UFÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 1(2), 1-18. https://doi.org/10.29329/ufusobed.2025.1337.1
Harvard
Ozdemir, O. (2025). Maddi Kültür Bağlamında Geleneksel Türk Çocuk Oyunlarının Mekânsal Boyutları. UFÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 1(2), pp. 1-18.
Chicago 16th edition
Ozdemir, Orhan (2025). "Maddi Kültür Bağlamında Geleneksel Türk Çocuk Oyunlarının Mekânsal Boyutları". UFÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi 1 (2):1-18. https://doi.org/10.29329/ufusobed.2025.1337.1
Akalın, Ş. H. (2011). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu.
Akbulut, D. (2009). Günümüzde geleneksel oyuncaklar. Milli Folklor, 186.
Alangu, T. (2020). Türkiye folkloru el kitabı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Alemdar Yalçın, G. A. (2012). Çocuk edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
Artun, E. (2015). Anonim Türk halk edebiyatı nesri. Adana: Karahan Kitabevi.
Arslan, S. (2014). Türklerde ağaç kültü ve "Hayat ağacı". International Journal of Social and Educational Sciences, Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 61.
Baran, M. (1993). Çocuk oyunları. Ankara: Kültür Bakanlığı.
Beydiz, M. G. (2018). Turgutreis Akyarlar’da ünik bir taş ev -balık, güvercin ve hayat ağacı- ikonografisi. IV. Uluslararası Her Yönüyle Bodrum Sempozyumu, (s. 98).
Esen, M. A. (2008). Geleneksel çocuk oyunlarının eğitimsel değeri ve unutulmaya yüz tutmuş Ahıska oyunları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 360.
Güzel, C. (2020). Kültürel bir miras "Gümüşhacıköy / Pusacık geleneksel tahta kaşıkçılığı". Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 110.
Huizinga, J. (2006). Homo ludens. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Keskin, M. A. (2020). Artvin yöresi çocuk oyunlarında Türk, Gürcü, Laz ve Hemşin halklarının kültür birliği. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 13(32), 1.
Neval Güneş Özkan, K. T. (2023). Anadolu’da geleneksel oyun ve oyuncaklarda kullanılan bitkiler, (s. 346). Ankara.
Oğuz, Ö. (2009). Somut olmayan kültürel miras nedir? Ankara: Geleneksel Yayıncılık, 75.
Öcal Oğuz, P. E. (2007). Türkiye’de 2004 yılında yaşayan geleneksel çocuk oyunları. Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Halkbilimi Araştırma ve Uygulama Merkezi (THBMER), 4.
Özbakır, İ. (2009). Geleneksel Türk çocuk oyunlarında doğal oyuncaklar ve oyuncak olmuş hayvanlar. Zeitschrift für die Welt der Türken / Journal of World of Turks, 156, 157.
Özdemir, N. (2006). Türk çocuk oyunları (I-II). Ankara: Akçağ Yayınları.
Woorward, L. (2016). Maddi kültürü anlamak. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
